Opublikowane w

Kolokwium – na obrzeżach Translation Studies

Zapraszamy Członków FS i osoby zainteresowane do wzięcia udziału w kolokwium, które rozpocznie wykład dr hab. Małgorzaty Gamrat z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego JPII na temat Literatura i muzyka na semiotycznych obrzeżach translation studies. Kolokwium odbędzie się zdalnie we środę, 17/05/2023 r. godz. 15:00. Link do spotkania zostanie przesłany na życzenie.

Streszczenie:

Badania z obszaru translation studies w ostatnich latach bardzo zbliżyły się do semiotyki, która dysponuje od dawna narzędziami pozwalającymi na analizę relacji między różnymi sztukami – werbalnymi i niewerbalnymi (np. Hjemslev – transdukcja, Jakobson – przekład intersemiotyczny). Badacze wprowadzają nowe kategorie, żeby wyraźniej odróżnić translacje między sztukami od przekładu między językami, co stanowi interesujący, choć peryferyjny obszar badań w obrębie translation studies. W badaniach semiotycznych jest to kierunek znacznie bardziej popularny, choć nie mainstreamowy. Połączenie badań semiotycznych i przekładoznawczych przy analizie mechanizmów rządzących przejściem z jednej sztuki do drugiej daje znakomite rezultaty, a także inspiruje powstawanie nowych narzędzi badawczych. To z kolei powoduje wielość funkcjonujących w obiegu naukowych terminów. Kobus Marais w książce wydanej w 2019 roku (A (Bio)Semiotic Theory of Translation. The Emergence of Social-Cultural Reality) usystematyzował m.in. mnogość pojęć stosowanych do opisu relacji między sztukami. Powiązanie semiotyki z translation studies pozwoliło także badaczom spojrzeć na emocje i uczucia jako przedmiot translacji na język różnych sztuk oraz między sztukami (Petrilli, JI eds.: Intersemiotic Approaches to Emotions. Translating across Signs, Bodies and Value oraz Exploring the Translatability of Emotions: Cross-Cultural and Transdisciplinary Encounters). Zaproponowana przez Maraisa systematyka posłuży jako punkt wyjścia do rozważań nad dziełami Hektora Berlioza, Franza Liszta, Gioacchina Rossiniego i Honoriusza Balzaka, którzy – każdy w inny sposób, dokonują swoistych translacji między sztukami, kulturami lub mediami w obrębie jednej sztuki. Artyści w teoretycznych rozważaniach, jak i w swych dziełach, zwracają uwagę na emocjonalny element sztuki, który przy pomocy różnych środków możne podlegać procesowi translacji na język sztuki i między różnymi systemami semiotycznymi. Sprawia to, że łatwiej możemy dostrzec i opisać element semantyczny i afektywny, który występuje w sztukach i przechodzi między nimi.

Grzegorz Pawłowski
/Przewodniczący FS/

Opublikowane w

Kolokwium – Znaczenie a ewolucja

Zapraszamy Członków FS i osoby zainteresowane do wzięcia udziału w kolokwium, które zainicjuje wykład o. doktora Michała Chaberka z naukowej Fundacja En Arche w Warszawie na temat Znaczenie podstawowych terminów używanych w sporze o ewolucję. Kolokwium odbędzie się we środę, 22/03/2023 r. godz. 15:00 w trybie online.

Streszczenie wykładu:

Jedno z najczęściej używanych określeń naukowych od przeszło stu lat to „teoria ewolucji”. Każdy ma jakieś zdanie na jej temat, ale czy zawsze wiemy, o czym mówimy? Proponuję szczegółowo i dogłębnie przeanalizować to ogólne określenie i zobaczyć jakie idee i pojęcia są w nim ukryte. Moim celem będzie zdefiniowanie podstawowych określeń używanych w sporze o ewolucję oraz relacji zachodzących między nimi.

Opublikowane w

Kolokwium – O relacjach

Członków FS i osoby zainteresowane serdecznie zapraszamy do wzięcia udziału w kolokwium, które rozpocznie wykład ks. profesora Tomasza Dumy z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego JPII na temat Relacja jako byt realny. Spojrzenie na problem relacji z perspektywy metafizyki realistycznej. Kolokwium odbędzie się zdanie we środę, 22/02/2023 r. godz. 15:00.

Streszczenie:

Problem relacji przez długi okres dziejów filozofii znajdował się raczej na marginesie refleksji filozoficznej. W znacznej mierze przyczynili się do tego Platon i Arystoteles – pierwszy przez uwydatnienie aporii, do których prowadzi analiza terminów relacyjnych, drugi przez uznanie relacji za najsłabszą kategorię bytową, najbardziej oddaloną od naczelnej kategorii – substancji. W średniowiecznej teologii trynitarnej kategoria relacji zyskała na znaczeniu, gdyż za jej pomocą tłumaczono specyfikę osób Boskich w Trójcy Świętej, co przyczyniło się do dostrzeżenia większej doniosłości tej kategorii również na polu dociekań metafizycznych. Zainteresowanie relacjami realnymi osłabił wprawdzie nominalizm, niemniej w okresie nowożytnym tematyka ta sukcesywnie pojawiała się na pierwszym planie dyskursu filozoficznego właściwie we wszystkich głównych nurtach, poczynając od neoscholastyki przez racjonalizm i empiryzm po idealizm. Proponowane rozwiązania zazwyczaj generowały poważne trudności, które z kolei podważały sens dociekań metafizycznych w tym zakresie, przyczyniając się zarazem do rozwoju badań czysto formalnych, w ramach których, zwłaszcza dzięki nowoczesnej logice, dokonano znaczącego uporządkowania m.in. kwestii struktury czy rodzajów relacji. Jednak ustalenia formalne, o ile znajdują zastosowanie w porządkowaniu relacji pod określonymi względami, o tyle nie są w stanie wyjaśnić ich poznawalności, bytowej natury czy sposobu istnienia, co prowadzi do zawężenia rozumienia relacji do określonych pojęć, definicji lub schematów pojęciowych. Mając na uwadze wspomniany redukcjonizm, w wystąpieniu przedstawię ujęcie relacji z zupełnie innej z perspektywy. Chodzi o refleksję o charakterze metafizycznym, która wychodzi z pierwotnego doświadczenia poznawczego rzeczywistości i zmierza do odkrycia koniecznych stanów bytowych, uzasadniających fakty dane w doświadczeniu. Na gruncie tego typu poznania podejmę próbę wyjaśnienia poznawalności relacji realnych, ich sposobu istnienia, bytowej struktury oraz podstawowych rodzajów. Proponowane ujęcie skupi się na relacjach najbardziej powszechnych, niemniej pozwoli ono pokazać pewne narzędzia poznawcze, które umożliwiają wgląd w rozmaite typy realnych odniesień. Jednym z takich narzędzi jest m.in. język, który musi być odpowiednio rozumiany, aby służył opisywaniu relacji bytowych, uwzględniającemu ich różnorodność i bogactwo.

Opublikowane w

Kolokwium – Czy można być zarazem wysokim i niewysokim?

Członków FS i zainteresowanych zapraszamy do wzięcia udziału w kolokwium, które zainicjuje wykład profesor Joanny Odrowąż-Sypniewskiej z Uniwersytetu Warszawskiego na temat Czy można być zarazem wysokim i niewysokim? O przypadkach granicznych predykatów nieostrych. Kolokwium odbędzie się we środę, 18/01/2023 r. godz. 15:00 w trybie online na platformie ZOOM.US.

Streszczenie:

W referacie krótko scharakteryzuję główne filozoficzne koncepcje nieostrości. Skupię się przede wszystkim na tym, w jakiś sposób powinniśmy traktować przypadki graniczne. W szczególności przedstawię zjawisko bezbłędnej niezgody dotyczącej tych przypadków i zastanowię się nad tym, dlaczego ludzie skłonni są akceptować zdania sprzeczne dotyczące takich przypadków (takie, jak „Jan jest zarazem wysoki i niewysoki”).

Opublikowane w

Kolloquium – Kommunikation von Wissen als Beschreibungsrahmen für Fachübersetzen

 

Sie werden herzlich eingeladen zur Teilnahme am linguistischen Kolloquium zum Thema Kommunikation von Wissen als Beschreibungsrahmen für (juristisches) Fachübersetzen. Darüber wird zu uns Herr Prof. Jan Engberg von der Aarhus Universität sprechen. Unter seinen zahlreichen Forschungsfeldern lassen sich Fachsprachen- und Wissenskommunikation, Translation oder kognitive Linguistik nennen. Herr Engberg gehört unter den Linguisten zu den meist gelesenen Autoren.

Zusammenfassung
In meinem Vortrag werde ich einige der Konsequenzen für die Konzeption von Fachübersetzen präsentieren, die aus einer Fokussierung der Wissensperspektive von Fachkommunikation erwachsen. Dabei spielen insbesondere die Basierung von Fachkommunikation auf Disziplinwissen und die Ausrichtung auf Erlangung von Verständnis durch Wissensvermittlung zentrale Rollen (Engberg, 2021). Ich nehme meinen Ausgangspunkt in der funktionalen Auffassung des Übersetzens nach Reiß and Vermeer (1984). Der Fokus auf Wissen bedeutet aber, dass wir einige Spezifizierungen und Konkretisierungen bei der Konzeptualisierung vornehmen können, die für sowohl Analyse als Didaktik von Fachübersetzen das Augenmerk auf den Wert bestimmter empirischer Methoden zur Beschreibung des Übersetzungsprozesses lenken.

Literatur
Engberg, J. (2021). Legal translation as communication of knowledge: On the creation of bridges. Parallèles, 33(1), 6-17. https://doi.org/10.17462/para.2021.01.02

Reiß, K., & Vermeer, H.-J. (1984). Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie. Niemeyer.

Opublikowane w

Kolloquium – Illusion am Wort

Wszystkich Członków FS i zainteresowanych zapraszamy do wzięcia udziału w kolokwium „Warszawa-Madryt”, które zainicjuje wykład profesor Carmen Gómez García z Uniwersytetu Complutense w Madrycie na temat Illusion am Wort: über Stil und Übersetzung philosophischer Gedichte. Nietzsche und die Rhetorik. Kolokwium odbędzie się we  środę, 26/10 godz. 15:00 w trybie online na platformie ZOOM.US.

Streszczenie:

Friedrich Nietzsches Werk ist voll von Stilempfehlungen, Kritik an der Prosa anderer und Lobreden auf den eigenen Stil, ein eindeutiger Hinweis darauf, wie wichtig der Stil für den Philologen-Philosophen war. Nietzsches Stilgefühl, das Rüdiger Safranski zufolge als „eine fast schon leibliche Empfindsamkeit“ zu bezeichnen ist, sollte die deutsche Literatur und die deutsche Sprache verwandeln, eben die Sprache, die er in Frage gestellt hatte. Dies war der Beginn eines neuen Sprachbewusstseins.

Nietzsche (ins Spanische) zu übersetzen ist daher stets eine Herausforderung, manchmal sogar eine Zumutung, wie etwa im Fall seiner frühen Gedichte, die zum Gutteil noch nicht auf Spanisch veröffentlicht worden sind. Angesichts der Bedeutung des Stils, des Wortes, nicht nur für Nietzsche, sondern für die Dichter und Denker des ausgehenden 19. Jahrhunderts, stellen sich mehrere Fragen: Wie übersetzt man Nietzsche? Was muss man beachten, um einen jungen Philologen zu übersetzen, dessen Gedichte bereits ins Philosophische zielen? Muss man auf jeden ästhetischen Anspruch verzichten und den Inhalt so treu wie möglich übersetzen, damit der Leser/die Leserin ihn mit der äußeren Form des Originals vergleichen kann?

Opublikowane w

Kolokwium – Wissenschaftskommunikation: Fach- oder Berufssprache?

Wszystkich zainteresowanych bardzo zachęcam do wzięcia udziału w kolokwium „Warszawa-Berlin”, które zainicjuje wykład profesora Thorstena Roelcke z Uniwersytetu Technicznego w Berlinie na temat Wissenschaftskommunikation: Fach- oder Berufssprache?. Kolokwium odbędzie się w poniedziałek, 16/05/2022 r. godz. 11:30 w trybie zdalnym.

Streszczenie:

Wird in der wissenschaftlichen Kommunikation eigentlich eine Fach- oder eine Berufssprache verwendet? Zur Klärung dieser Frage wird zunächst die Unterscheidung zwischen Fachsprache und Berufssprache diskutiert, um vor deren Hintergrund einen genaueren Blick auf die Kommunikation mit Wissenschaftssprache zu werfen. Hiervon ausgehend werden ein Modell inter- und transdisziplinärer sowie ein Modell dramatischer Wissenschaftskommunikation präsentiert. Den Abschluss bilden Überlegungen zur Viel- und Mehrsprachigkeit fachlicher bzw. wissenschaftlicher Kommunikation.

Grzegorz Pawłowski
/Przewodniczący FS/

Opublikowane w

Kolokwium – Fachsprachen als Objekte der Diskurslinguistik

Serdecznie zachęcamy do wzięcia udziału w kolokwium „Warszawa-Dijon”, które zainicjuje wykład profesora Laurenta Gautier z Uniwersytetu Burgundzkiego w Dijon na temat Fachsprachen als Objekte der Diskurslinguistik: Epistemologische und methodologische Überlegungen am Beispiel von Finanzdiskursen. Kolokwium odbędzie się w poniedziałek, 4/04/2022 r. godz. 13:15 w trybie zdalnym.

Streszczenie:

Kontext und Problemstellung: Dass Fachsprachen sich nicht auf Terminologie und Phraseologie reduzieren lassen – wie einst von der ISO-Norm 1087 behauptet –, ist seit langem zur Binsenwahrheit in der Fachsprachenforschung (Roelcke 2010) geworden. Die so gennannten textlinguistischen und kognitiven „Wenden“ (Figge 2000, Adazmik 2004) haben Begriffe wie Textmuster, Wissenssysteme, mentale Repräsentationen usw. in neues Licht gerückt und auch für die Analyse von Fachtexten fruchtbar gemacht (vgl. Baumann 1992 für ein erstes integratives Analysemodell). Vor diesem Hintergrund  und im Anschluss an Gautier (2008, 2014, 2019) zielt der Beitrag darauf ab, die hohe Relevanz der Diskurs-Ebene im Sinne von Busse/Teubert (1994) für die Fachsprachenforschung zu diskutieren, wobei über die angebotene Fallstudie hinaus (s. unten) vor allem epistemologische und methodologische Überlegungen im Mittelpunkt der Diskussion stehen sollen.

Korpus: Veranschaulicht wird diese These an einem Korpus aus dem Finanzbereich, der sich besonders eignet, um die pragma-semantische Dichte und die auch Fachtexten inhärenten diskursiven Spannungen an den Tag zu legen – im Gegensatz zu oft zitierten Merkmalen wie Neutralität, Objektivität und Nicht-Ambiguität (Gautier 2012). Das Korpus versammelt alle seit 1949 verfügbaren Monatsberichte der Bundesbank, eine periodische Publikation zur volkswirtschaftlichen und finanzpolitischen Lage des Landes, die auch institutionellen Charakter hat.

Methodologie: Im Zentrum der Untersuchung steht die qualitative Analyse rekurrenter grammatisch-lexikalischer Muster (Stein/Stumpf 2019), die als Indizien diskursiver Fossilisierungen aufgefasst werden. Nach einer quantitativen Erhebung werden sie frame-semantisch ausgelegt, um all jene expliziten und vor allem impliziten Wissenssegmente zu rekonstruieren, die an der diskursiven Konstruktion des fachlichen Sachverhalts beteiligt sind (Varga 2020). So wird gezeigt, inwieweit neben „rein“ fachlich-technischen Frames auch andere Perspektivierungsstrategien am Spiel sind, welche – je nach Epoche – unterschiedliche Einstellungen, Werturteile, usw. versprachlichen. 

Grzegorz Pawłowski
Przewodniczący FS

Opublikowane w

Kolokwium – Lautsymbolik in der Sprachwissenschaft

Członków Forum oraz osoby zainteresowane serdecznie zachęcamy do wzięcia udziału w kolokwium „Warszawa-Monachium”, które zainicjuje wykład profesor Hilke Elsen z Uniwersytetu Ludwika-Maksymiliana w Monachium na temat  Lautsymbolik in der Sprachwissenschaft. Kolokwium odbędzie się we czwartek, 3/03/2022 r. godz. 14:30 w trybie online na platformie ZOOM.US.

Streszczenie wykładu:

Entgegen de Saussures Diktum der arbiträren Beziehung zwischen Form und Inhalt vermitteln Laute oder Lautkomplexe wie i oder a Informationen und übernehmen dadurch kommunikative Aufgaben. Wie verbreitet das ist und wie es dazu kommt sind Fragen, mit denen sich die Sprachwissenschaft erst in letzter Zeit vermehrt befasst. Deswegen setzt sich dieser Vortrag zum Ziel, einige grundlegende Fakten zur Lautsymbolikforschung zusammenzustellen. Dazu gehören zunächst die Probleme, die sich bei der Arbeit mit diesem Thema ergeben, und Abgrenzungen zu verwandten Begriffen, weiterhin auch Forschungsweisen, Wirkungen und Erklärungsansätze. Im dritten Teil werden verschiedene Anwendungsmöglichkeiten vorgestellt, zum Beispiel im Rahmen von Werbung oder einigen Literaturgenres.

Jednocześnie informujemy, że ukazała się monografia autorstwa Referentki zatytułowana Einführung in die Lautsymbolik dostępna na stronie wydawnictwa Erich Schmidt Verlag

Grzegorz Pawłowski
Przewodniczący FS

Opublikowane w

Kolokwium – Geschichte der Fach- und Wissenschaftssprachen

Członków FS i osoby zainteresowane zapraszamy do wzięcia udziału w kolokwium „Warszawa-Würzburg”, które zainicjuje profesor Wolf Peter Klein z Uniwersytetu Juliusza i Maksymiliana w Würzburgu wykładem nt. Die frühe Geschichte der deutschen Fach- und Wissenschaftssprachen in digitalen Dokumenten. Kolokwium odbędzie się we środę, 1/12/2021 godz. 13:15 w trybie online na platformie ZOOM.US.

Streszczenie wykładu:

Seit jeher bilden die Fach- und Wissenschaftssprachen in der deutschen Sprachgeschichte einen erheblichen dynamischen Faktor: Mit der Zeit entstanden immer größere Fachwortschätze und Fachtextsorteninventare. Aber auch mit terminologischen Verlusten ist zu rechnen. Nicht zuletzt ergab sich durch den Übergang von der lateinischen zur deutschen Wissenschaftssprache ein erheblicher sprachlicher Wandel, der auch in Verbindung mit gesellschaftlichen Revolutionen zu betrachten ist. Im Vortrag werden diese Entwicklungslinien an Beispielen erläutert und illustriert. Dabei wird auch eine Datenbank vorgestellt, mit der sich weitere Details erforschen und veranschaulichen lassen.

Grzegorz Pawłowski
Przewodniczący FS